​Bir kadının doğal yollarla hamile kalabilmesi için eşinin spermlerinin vajinadan rahim ağzına ulaşması oradan da uterusa (rahme) ve fallop tüplerinden birine doğru ilerlemesi gerekir.

Sperm yumurtlamadan kısa bir süre sonra bir tüpe ulaşırsa o sırada tüpte bulunan oosit (yumurta) ile birleşip fertilizasyonu (döllenmeyi) sağlayabilir.

 

Aşılama işlemi/Intrauterin inseminasyon (IUI), bir kadının hamile kalma şansını artırmak için kullanılan bir işlemdir. IUI'da eşin spermi yumurtlama zamanı civarında, kadının rahim ağzı geçilerek direkt rahmin içine yerleştirilir. Bu sayede fallop tüplerine olan yolculuk çok daha kısa hale getirir süreçte rahim ağzında elenen spermlerin de tüplere ulaşması sağlanabilir. Böylece spermin yumurtayla karşılaşma şansı arttırılarak gebelik ihtimali yükseltilir.

 

Aşılama ne zaman yapılmalı?

 

Çiftlerin hamile kalmada zorluk çekmesinin birçok nedeni vardır. Bunlardan bazılarını aşmak için aşılama işlemi (IUI) faydalı olabilir.

 

Açıklanamayan kısırlık / infertilite

IUI'nin en yaygın kullanımı genellikle kısırlık için bir neden bulunamadığı Açıklanamayan infertilitedir. Bu durumda IUI'ye ek olarak genellikle yumurtalıklarının aynı anda birkaç yumurtayı olgunlaştırmasını sağlayan ilaçlar ağızdan veya enjeksiyon yoluyla uygulanarak (OI) daha fazla spermin daha fazla yumurtayla karşılaşması sağlanır ve gebelik ihtimali arttırılmaya çalışılır.

 

Rahim ağzı darlığı (Servikal stenoz) veya anormallikleri

Hastanın serviksinde (rahim ağzı) spermin vajinadan uterusa (rahim) girmesini engelleyen bir darlık varlığında gebe kalınabilmesi için tek başına IUI yardımcı olabilir. Rahim ağzı darlıkları daha çok rahim ağzı operasyonu (kriyocerrahi/dondurma, konizasyon/koni biyopsisi, Loop Elektrocerrahi Eksizyon Prosedürü (LEEP), vb.) geçiren kadınlarda karşımıza çıkmaktadır.

Sperm iletiminde sorunlar

IUI, tek başına erkek partnerin sertleşme/ereksiyon problemleri veya önceki ameliyatlar veya diyabet gibi tıbbi durumlar nedeniyle spermin erkek orgazmı sırasında penisin üretra açıklığından vajinaya doğru değil de mesaneye başlaması olarak tarif edilen retrograd ejakülasyon varlığında ilk seçenek tedavi olarak tercih edilebilir.

 

Yumurtlamanın olmaması (anovülasyon)

Çoğu zaman düzenli olarak yumurtlaması olmayan kadınlar bile düzenli cinsel ilişki ile bir gebe kalabilmektedir. Ancak yumurtlamanın sağlanması için tedavi verildiğinde (OI) ek olarak IUI (Aşılama) yapılması yumurta ve spermin karşılaşmasının zamanlamasını sağladığı için faydalı olabilmektedir.

 

Doğurganlığın korunması

Erkek hastalarda vazektomi, testis ameliyatı veya kanser için radyasyon/kemoterapi tedavisi görmeden önce spermler toplanabilir ve dondurulabilir(kriyoprezervasyon).

Gelecekte gebelik planlandığında sperm çözülüp IUI için kullanılabilir.

 

Sperm nasıl toplanır?

 

IUI için gereken sperm birkaç şekilde toplanabilir. En yaygın olarak, erkek partnerin, steril bir cam veya plastik bardağa mastürbasyonla meni toplamasıyla yapılmatadır. Sperm ayrıca doktorun sağladığı özel bir kondomla seks sırasında da toplanabilir. Erkek partnerin retrograd ejakülasyonu varsa, sperm laboratuvarda idrarından alınabilir.

 

Aşılama nasıl yapılır?

Sperm örneği laboratuvarda "yıkanır" ve sperm yoğunlaştırılır. Bu sırada kadında şiddetli kramplara neden olabileceğinden seminal sıvı ayrıştırılmış olur. Bu işlem tamamlanması 2 saat kadar sürebilir. IUI, kadının yumurtlama dönemine yakın bir zamanda yapılması gerekir. IUI prosedürü nispeten basittir ve semen örneği hazır olduğunda sadece birkaç dakika sürer.

Hasta muayene masasına yatar ve tüp bebek uzmanı serviksi (rahim ağzını) görmek için vajinaya bir spekulum yerleştirir. Serviksten uterusa bir kateter yerleştirilir ve yıkanmış semen örneği yavaşça enjekte edilir.

Genellikle bu prosedür ağrısızdır, ancak işlem sonrasında bazı kadınlarda hafif kramplar ve bir veya iki gün boyunca sürebilecek lekelenme şeklinde kanamalar görülebilir.

Aşılama işe yarıyor mu?

​

Başarı, kısırlığın altında yatan nedene bağlı olarak değişir. IUI, açıklanamayan kısırlığı olan hastalarda, serviksi sperm geçişini sınırlayan kadın partnerlerde ve etkili bir şekilde boşalamayan erkek partnerlerde en iyi sonucu verir. Örneğin, açıklanamayan kısırlıkta, yumurtlama ilacıyla IUI ile gebelik oranı, tedavi görmemeye göre iki kat daha fazladır.

IUI, az sperm üreten veya ciddi sperm anormallikleri olan erkek partnerler için ise pek işe yaramamaktadır. Şiddetli fallop tüpü hastalığı, orta ila şiddetli endometriozis veya pelvik enfeksiyon geçmişi olan kadınalr için de etkili olamyabilir. IVF/ICSI gibi diğer doğurganlık tedavileri bu hastalar için daha iyi sseçeneklerdir.

Aşılamanın riskleri var mıdır?

Kadın bir hasta IUI için yumurta sayısını artırmak için doğurganlık ilaçları alıyorsa, ikiz, üçüz gebelik ihtimali az da olsa yükselir. IUI işlemi yapılması doğum kusurları riskini artırmaz. Tüm çocuklarda doğum kusurları olasılığı, doğal yolla veya IUI ile gebe kalınmış olsun, %2 ila %4'tür. IUI'den sonra enfeksiyon geliştirme riski düşüktür.