Erken Menopoz/Prematür over yetmezliği(POI/POF) nedir?

Yumurtalıkların genel kabulle 40 yaşından önce fonksiyon görmeyi bıraktığı durumdur. Erken menopoz kadınların yaklaşık %1'inde görülür. POI olduğunda adet döngüleri düzensizleşir ve durur. Yumurtalıklar artık hormon üretemez (östrojen ve progesteron) ve yumurtlama olmaz

POI yaşayan kadınların bazılarında yumurtalıkları aralıklı olarak yumurtlayabilir ve hormon üretmeye devam edebilir; bu kadınlar yumurtalıkları fonksiyonlarını kaybetmeden önce aylarca veya yıllarca adet döngüleri normal olarak devam edebilir.

Ne zaman erken menopozdan şüphelenilmeli?

POI, adet dönemlerinin aniden kesilmesi ile ortaya çıkabileceği gibi adetler kesilmeden aylar öncesinden itibaren adet düzensizlikleri kademeli olarak ortaya çıkabilir. POI'li çoğu kadın, ateş basması, vajinal kuruluk, sinirlilik, gece terlemeleri ve uyku güçlüğü gibi menopoza yaklaşan ve giren kadınların sıklıkla yaşadığı semptomları gösterecektir. Semptomlar zayıf veya işlevsiz yumurtalıklardan üretilen estrojen hormon miktarının az olmasında kaynaklanır.

POI'li genç kadınlar hiçbir zaman adet görmeye başlamayabilir ve ergenliğin normal evrelerinden geçemeyebilir ancak genellikle hamile kalma zorluğu erken yumurtalık yaşlanmasının en erken ve tek belirtisidir.

POI sebepleri nelerdir?

POI'den etkilenen kadınların neredeyse yarısında, kesin neden bilinememektedir.

Ancak, bilinen bazı nedenler şunlardır:

POI bazı ailelerde daha sık görülür. Yakın bir aile üyesinde (anne, kız kardeş) POI öyküsü olması, hem aileyi hem de doktorları ailedeki diğer kadınların POI için olası risk altında olduğu konusunda uyarmalıdır. (Genetik)
POI, tiroid ve böbrek üstü bezlerini etkileyen otoimmün bozukluklarla ilişkili olabilir.
POI, Turner ve Fragile X sendromu gibi genetik nedenlerle ilişkilendirilebilir.
Kemoterapi ve radyoterapi gibi tıbbi tedaviler de POI'ye neden olabilir.

POI ile ilgili farkında olmam gereken riskler var mı?

Yukarıdaki belirtilere ek olarak, düşük östrojen seviyeleri osteoporoz ve erken yaşta kalp hastalığı geliştirme olasılığınızı da artırabilir. POI'li kadınların depresyon geliştirme olasılığı daha yüksek olabilir. POI genetik bir rahatsızlıktan kaynaklanıyorsa, sizin ve mevcut veya gelecekteki çocuklarınız için potansiyel uzun vadeli riskler olabilir. Bu nedenle, genetik bir konsültasyon yapılması önerilir.

POI'li kadınların yaklaşık %10'u kendi yumurtalarını kullanarak hamile kalabilse de, bu grupta doğurganlık oranlarını tahmin etmek zordur.

POI'imin olup olmadığını nasıl teyit edilir?

POI'niz olduğunu düşünüyorsanız, üreme endokrinolojisi konusunda uzmanlaşmış bir jinekoloğa görünmelisiniz. POI'yi teşhis etmek için anamne, muayene ve belirli kan hormon testlerinin (folikül uyarıcı hormon [FSH], Lüteinizan hormon (LH), Anti mülleryan hormon (AMH) ve östrojen) kullanılır. Bu testler genellikle tanınızı doğrulamak için ikinci kez tekrarlanabilir.

Genetik nedenleri kontrol etmek için kromozom analizi ve Fragile X sendromu mutasyonu (FMR1) gibi diğer kan testleri de düşünülmelidir. Bu testler ayrıca geliştirme riskiniz olabilecek diğer hastalıklar hakkında da bilgi sağlayacaktır.

Kemik yoğunluğu testi de istenebilir.

Genellikle POI'nin tanımlanabilir bir nedenini yoktur. Bu nedenle bu yumurtalık yetmezliğini tersine çeviren bir tedavi de yoktur. Östrojen ve progesteron içeren hormon replasman tedavisi ve bir dizi hormonal olmayan tedavi sadece semptomları tedavi etmek için kullanılabilir ancak maalesef doğurganlığa yardımcı olmaz.

Önemli bir diğer nokta da mevcut hastalıklarınız için radyoterapi ve/veya kemoterapi alacaksanız, tedaviler nedeniyle POI riski altında olabilirsiniz. Bu durumda doktorunuzla ve bir tüp bebek uzmanı ile görüşmenizde yarar vardır. Mümkünse kemoterapi/radyoterapi başlamadan önce doğurganlık koruma seçeneklerini görüşmek ve yumurta/embriyo dondurma seçeneklerini değerlendirmeniz önemlidir. Radyoterapi ve kemoterapi gibi tıbbi olarak tetiklenen POI nedenleri için, zamanla bazı yumurtalık işlevleri doğal olarak geri dönebilir. Kadın yumurtalıklarına zarar verebilecek olan tedavilere ne kadar genç yaşta maruz kalırsa yumurtalıklarının bazı işlevlerini koruması olasılığı o kadar yüksektir.