Yumurtalık hiperstimülasyon sendromu (OHSS) nedir?

Tüp bebek tedavisi (IVF/ICSI) gören kadınlarda yumurtaların büyümesini sağlamak için kullanılan ilaçlara (enjekte edilebilir gonadotropinler) aşırı yanıt verilmesidir. OHSS nadiren klomifen sitrat veya gonadotropin salgılatıcı hormon gibi diğer ilaçların alınmasından da kaynaklanabilir.

OHSS'li kadınlarda yüksek estradiol seviyeleriyle birlikte çok sayıda büyüyen folikülün olduğu görülür. Büyüyen bu çok sayıdaki folikülden karına sıvı sızması meydana gelir ve bu da şişkinliğe, mide bulantısına ve karın şişmesine neden olabilir. OHSS şiddetli olduğunda kanda pıhtılaşma, nefes darlığı, karın ağrısı, dehidratasyon ve kusmada meydana gelebilir.

OHSS nasıl sınıflanır?

OHSS hafif, orta veya şiddetli olarak sınıflandırılabilir. IVF için kontrollü yumurtalık stimülasyonu tedavisi sırasında tedavi kadınalrın üçte birinde OHSS semptomları görülebilir. Bu semptomlar arasında hafif karın şişkinliği, mide bulantısı ve karın içinde artan sıvı ve ödem nedeniyle kilo alımı yer alabilir.

Orta şiddette OHSS'si olan bireylerde genellikle aynı semptomlar daha fazla görülür.

Şiddetli OHSS'si olan bireylerde genellikle kusma görülür ve sıvıları tutamazlar. Karın şişkinliğinden dolayı önemli rahatsızlık hissederler. Nefes darlığı gelişebilir ve bacaklarda kan pıhtıları oluşabilir.

OHSS'nin tüm durumlarında yumurtalıklar büyümüştür. Yumurtalığın boyutu, OHSS derecesinin bir belirtecidir. Semptomlar mevcutsa, yumurtalık boyutunu ve toplanan sıvı miktarını ölçmek için transvajinal veya abdominal ultrason yapılabilir.

OHSS nasıl tedavi edilir?

OHSS ciddi olabilir, bu nedenle semptomların dikkatli bir şekilde izlenmesi ve yönetilmesi, ne zaman meydana gelirse gelsin önemlidir. Yumurtalıkları ve karındaki sıvıyı ölçmek için ultrason muayeneleri için ofis ziyaretleri ve kan testleri rutin olarak yapılır. Aktivitenin azaltılması ve bol miktarda elektrolit açısından zengin sıvı içilmesi önerilir. Bulantı için ilaçlar mevcuttur. Sıvı karındaysa, sıvının boşaltılması (parasentez) çoğu durumda önemli bir rahatlama sağlayabilir.

Bazen birden fazla drenaj faydalıdır. sıvı birikimini azaltabilecek bazı ilaçlar kullanılabilr.

Nadiren hastaneye yatmaya ihtiyaç duyulur.

OHSS ayakta tedavi ile düzelmezse, kadın hastanede yakın takip altında tedavi edilebilir. Damar içi (intravenöz) sıvılar ve mide bulantısı için ilaçlar kulalnılır ve karından sıvı alınabilir. Gerektiğinde diğer destekleyici tedaviler verilebilir.

Şiddetli OHSS'de başka hangi komplikasyonlar görülebilir?

OHSS'den kaynaklanan komplikasyonlar çok ciddi olabilir. Çok fazla sıvı nedeniyle susuz kalınabilir ve karnın basınc artabilir. Bu sorunlar beraberinde kan damarları içinde kan pıhtılarının oluşmasına neden olabilir. Kan pıhtıları akciğerlerinize veya diğer önemli organlarınıza giderek emboli adı verilen ve potansiyel olarak yaşamı tehdit edebilen çok ciddi sorunlar oluşturabilir.

Bu komplikasyonlar genellikle OHSS'nin kötüleştiğine dair belirti, bulgu ve laboratuvar bulgularının tanınması ve uygun tedavinin uygulanmasıyla önlenebilir.

OHSS'nin düzelmesi ne kadar zaman alır?

OHSS semptomları genellikle yumurtlamadan birkaç gün sonra başlar. Gebelik oluşmadığı takdirde semptomlar genellikle iki hafta içinde düzelir. Hamile bireyler genellikle pozitif gebelik testinden sonra 2-3 hafta veya daha uzun süre semptomlar göstermeye devam eder. Semptomlar kademeli olarak kaybolur ve gebeliğin geri kalanı etkilenmez.

OHSS riskini azaltabilecek bir şey var mı?

OHSS riskini azaltmak için kullanılan birkaç strateji vardır.

Yumurtalık stimülasyon ilaçlarının dozunu azaltmak OHSS riskini azaltabilir.

Yumurtalamayı tetiklemek için insan koryonik gonadotropin (hCG) yerine GnRH analogları adı verilen bir ilaç tercih edilebilir..

OHSS geliştirirme riski varsa yumurtalarını/embriyolarını daha sonra transfer etmek üzere dondurarak hemen gebe kalmaktan kaçınılabilir. Bu yönetim şekli OHSS’nin gelişme ihtimalini azaltabileceği gibi OHSS geliştiyse daha hızlı çözülmesine ve ilerlemesinin önlenmesine yardımcı olabilir.

Önemli Noktalar

OHSS, IVF için yapılan ovülasyon indüksiyonu veya over stimülasyonu sonrasında nispeten sık görülür.
OHSS belirtileri gösteren kişiler, belirtiler ortaya çıktığı anda yardımcı üreme teknikleri konusunda uzman bir doktora görünmelidir.
Genellikle standart bir pelvik muayene önerilmez çünkü yumurtalıklar büyümüştür ve mevcut kistler basınç altında patlayabilir.
Kişiler aşağıdaki durumlarda doktorlarını bilgilendirmelidir:
- Nefes almada zorluk
- Devam eden kusma veya mide bulantısı
- Sıvıları tolere etmede zorluk
- Karın şişkinliği
- Azalmış idrara çıkma
- 2 günde 3 kilodan fazla kilo alımı
- Aniden başlayan karın ağrısı
- Yüzde uyuşma, güçsüzlük, alt ekstremitede şişme veya kızarıklık gibi diğer belirtiler

OHSS sıklıkla aktivitenin azaltılması, elektrolit açısından zengin sıvılar içilmesi, karında biriken sıvının boşaltılması, bulantı ve ağrı için ilaç kullanımı, dikkatli takip ve sık doktor ziyaretleriyle yönetilebilir.
Şiddetli OHSS (devam eden kusma, karında şiddetli şişlik, nefes darlığı, sıvı içememe veya anormal laboratuvar sonuçları) yoğun izleme ve tedavi için hastaneye yatırılmayı gerektirebilir.